PROTEİNLER 

Canlıların vücudunda yapısı ve özellikleri bireyden bireye değişen organik bileşiklerdir. 

Proteinlerin Özellikleri

?Proteinler; karbon(C), hidrojen(H), oksijen(O), azot(N), kükürt(S), ve fosfor(P) den oluşurlar. Tüm proteinlerde kükürt ve fosforun olduğunu söyleyemeyiz.
?Enerji eldesinde son sırada kullanılırlar. Yapıcı-onarıcı ve aynı zamanda düzenleyici görevdedirler.
?Yapıtaşları (monomerleri) aminoasitlerdir.
?Basit bir protein onlarca aminoasitten meydana gelir. Bir aminoasitte aynı karbon atomuna bir hidrojen, bir karboksil grubu (COOH), bir radikal(değişken) grup ve bir de amino grubu(NH₂) bulunur. 
?Amino asitler peptit bağlarıyla birbirlerine bağlanaral proteinleri oluştururlar ve olayın adı peptitleşmedir. Bir dehidrasyon olayıdır ve bağlanma sırasında su açığa çıkar.

n(aminoasit)------------------> protein + (n-1) H₂O

Bir aminoasitin açık formülüne bakalım:
                              H
                        | 
 (Amino grup) NH₂--C--COOH (karboksil grubu)
                        |
                        R (radikal grup)

?Örneğin radikal grup da Hidrojen yer alırsa bu aminoasitin adı glisin olur. Veya radikal grup metil (CH₃) olursa aminoasitin adı alanin olur.Yani radikal grup aminoasitin çeşidini belirler.
?Peptit bağı bir aminoasitin karboksil grubuyla diğer aminoasitin amino grubu arasında oluşur ve aminoasitin sayısının bir eksiği kadar su açığa çıkar.
          H                                           H
        |                  peptit bağı              |
NH₂--C--COOH  -----------------NH₂--C--COOH
        |                                            |
        H =>Radikal grup                        CH₃=>Radikal grup
Glisin ve alanin amino asitleri arasında oluşan bağ gösterimi.

1 molekül su açığa çıkar.
?2 aminoasit bağlanınca ismi dipeptit olur. 3 tane bağlanınca ise tripeptit adı verilir. Daha fazla aminoasit bağlanırsa bunlara da polipeptit denir.
?Aminoasitler farklı sıra, sayı, çeşit ve dizilişte olabilirler ve bu sayede farklı proteinler oluşur. Ayrıca bunlara canlıdaki genlerin baz dizilişi karar verir. Hiçbir insanın protein yapısı benzemez. Sadece tek yumurta ikizlerinin aynıdır. 
?Doğada 20 çeşit aminoasit bulunur. Bunların 12 tanesi hayvanlarda temel aminoasittir. Ancak 8 tanesini bitkilerden alırlar. Bunlara esansiyel aminoasitler denir. Bitkiler ise tüm aminoasitlere sahiptirler. 

Deaminasyon:

Canlılardaki organik bileşikler birbirlerine dönüşebilirler. Proteinin yapı taşlarından biri olan amino grubu proteinden ayrılırsa geriye organik asit kalır. Ve bu da diğer organik madde monomerlerine dönüşür. Buna deaminasyon denir. Bu olay hidroliz olayı sayesinde gerçekleşir.
?Aminoasitlerin amino grubu baz gibi davranır. Karboksil grubu ise asit gibi davranır. Bu sayede her iki ortama da ayak uydurabilirler ve olumsuz şartlardan az etkilenirler. Bu özelliğe amfoterik olma denir. 
?Proteinler vücutta pH ayarlanmasında etkilidir.
?Isıtma, yüksek basınç gibi etmenler proteinlerin yapısını bozar ve bunadenatürasyon denir. Eğer protein bunu karşılayıp geri dönüyorsa buna darenatürasyon denir.

Proteinlerin Görevleri

?Enzimlerin yapısına katılırlar.
?Hormonların yapısına katılırlar.
?Kana kırmızı rengini veren hemoglobinin yapısında bulunur.
?Antikorların yapısında vardır.
?Kaslarda bulunun aktin ve miyozinin yapısında bulunur.
?Hücre zarının yapısında bulunur.
?Saç, tırnak, deri, diş vb. yerlerde bulunan proteinler yapıya dayanıklılık katar.
⇒Bir bireyde protein eksikliğinde yaralar geç kapanır. Hastalık ağır seyreder. Büyüme ve gelişme geriler, yavaşlar. Kanın yapısı bozulur. Antikorsuzluk baş gösterir. 

Yapısına göre 2 tane protein çeşidi vardır.
1-) Basit Proteinler
Hidroliz edildiklerinde yalnızca aminoasitlere ayrışan proteinlerdir. Örnek : Albümin, globülin, histon...
2-) Bileşik Proteinler
Hidroliz edildiklerinde aminoasit ve glikoprotein gibi aminoasit olmayan maddelere ayrışan proteinlerdir. 

Şekline göre de yine 2 tane protein çeşidi vardır.
1-) Lifsel Proteinler: Çekilmeye ve gerilmeye dayanıklıdırlar. (Kaslardaki aktin-miyozin)
2-) Küresel Proteinler: Enzim ve hormonların yapısına katılırlar.